Cengiz Genç Yazdı: Sahte Diploma Skandalı Üzerine Hukuki ve Akademik Değerlendirme
SAHTE DİPLOMA SKANDALI ÜZERİNE HUKUKİ VE AKADEMİK DEĞERLENDİRME
GİRİŞ: AKADEMİDE GÜVENİN ZEMİNİ SARSILMIŞTIR
Türkiye’de akademik liyakat sistemine duyulan güven, son yıllarda çeşitli gerekçelerle zedelenmişti. Ancak son günlerde kamuoyuna yansıyan “sahte diploma çetesi” olayı, bu güveni tümüyle sarsan derin bir yapısal yozlaşma ile karşı karşıya olduğumuzu göstermektedir. 400’e yakın kişinin usulsüz yollarla profesörlük ve doçentlik unvanı aldığı iddiası, yalnızca üniversitelerin değil, kamusal düzenin de sorgulanmasına yol açmıştır.
Bu noktada, olayın yalnızca kriminal değil; hukuki, kurumsal ve anayasal boyutlarıyla ele alınması kaçınılmazdır.
⸻
I. HUKUKİ AÇIDAN DEĞERLENDİRME
1. Mevcut Suç Tipi: Resmî Belgede Sahtecilik
Türk Ceza Kanunu’nda (TCK), doğrudan “sahte diploma”ya ilişkin özel bir madde bulunmamakla birlikte, bu tür eylemler TCK m.204 kapsamında değerlendirilmektedir:
📌 TCK m.204/1 – Resmî Belgede Sahtecilik:
“Bir resmî belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmî belgeyi başkalarını aldatacak biçimde değiştiren veya sahte resmi belgeyi kullanan kişi, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
📌 TCK m.204/2 – Özel Belgede Sahtecilik:
“Özel belgeyi sahte olarak düzenleyen veya kullanan kişi, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
📌 TCK m.206 – Gerçeğe Aykırı Belgeyi Bilerek Kullanma:
“Yetkili makamlarca düzenlenmiş bir belgeyi, gerçeğe aykırı olduğunu bilerek kullanan kişi, 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
➡️ Değerlendirme: Sahte diploma düzenlemek, kamu kurumu niteliği taşıyan YÖK, ÖSYM, üniversiteler ve e-Devlet sistemleri üzerinden yapıldığında resmî belgede sahtecilik suçunu doğrudan oluşturur. Sanıklar yalnızca belgeyi düzenleyenler değil, bilerek kullanan kişiler bakımından da cezai sorumluluk taşır.
⸻
2. Nitelikli Dolandırıcılık ve Göreve Haksız Atama
Diploma sahteciliğiyle kamusal kadrolara yerleşen kişilerin, maaş ve özlük hakları alması halinde TCK m.158/1-f kapsamında “kamu kurum ve kuruluşlarını araç olarak kullanmak suretiyle nitelikli dolandırıcılık” suçu da oluşur.
📌 Bu suçun cezası:
4 yıldan 10 yıla kadar hapis ve 5.000 güne kadar adlî para cezasıdır.
Ayrıca, Kamu Görevlerine Atanma Kanunu, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve Yükseköğretim Personel Kanunu (2914 s.k.) çerçevesinde ataması yapılan kişilerin, diplomaya dayalı tüm haklarının geri alınması gerekir.
⸻
3. Yasal Boşluk ve Düzenleme İhtiyacı
YÖK Başkanı Prof. Dr. Erol Özvar’ın da vurguladığı gibi, mevcut yasa sisteminde sahte diploma üretimi ve kullanımı ile ilgili doğrudan bir düzenleme yoktur. Bu boşluk şu riskleri doğurmaktadır:
• Akademik unvanlar üzerinden devletin üst kadrolarına sızma,
• Sahte akademik unvanla yüksek maaş, makam, itibar temini,
• Kamu kaynaklarının istismar edilmesi.
➡️ Bu nedenle, TCK’ya özel bir “Sahte Akademik Belge” başlığı altında yeni bir madde eklenmesi zorunludur. Bu maddeyle, diplomaya dayalı görev elde eden kişilere, kamu zararını tazmin, hak yoksunluğu, görevden çıkarma gibi yaptırımlar da düzenlenmelidir.
⸻
II. KURUMSAL VE YAPISAL AÇIDAN DEĞERLENDİRME
• E-imza sistemi üzerinden üst düzey kamu görevlilerinin imzalarının kopyalanabilmesi, sistemde dijital güvenliğin zayıf olduğunu göstermektedir. Burada e-Devlet ve YÖKSİS altyapıları yeniden gözden geçirilmelidir.
• Üniversitelerin diploma ve mezuniyet teyit sistemleri açık ve anlık erişime açılmalı, QR kodlu, merkezi doğrulanabilir hale getirilmelidir.
• Doçentlik ve profesörlük başvurularında, üniversiteler arası eşgüdüm sağlanmalı ve ortak bir doğrulama havuzu kurulmalıdır.
⸻
III. SOSYAL VE ETİK BOYUT
Bu skandal yalnızca bir sahtecilik vakası değildir; aynı zamanda:
• Gerçek akademisyenlerin emeğini gasp eden,
• Bilimsel liyakati değersizleştiren,
• Halk nezdinde akademiye olan güveni yıkan etik dışı bir çöküşün işaretidir.
Toplumun en parlak zihinlerinin yer bulmakta zorlandığı akademik mecralara, sahte belgelerle giren kişilerin oluşturduğu kirlilik, hem hukuken cezalandırılmalı hem de kurumsal hafıza yoluyla bir daha tekrarlanmamalıdır.
⸻
SONUÇ VE ÖNERİLER
1. TCK’ya “Sahte Akademik Belge” suç tipi eklenmelidir.
2. YÖK ve üniversiteler eş zamanlı dijital teyit sistemi kurmalıdır.
3. Göreve haksız atananların unvanları geri alınmalı; kamuya verdikleri zararlar tazmin ettirilmelidir.
4. E-imza sistemleri çok faktörlü güvenlik altyapısına kavuşturulmalıdır.
5. Meclis, bu konuda cezaları artıran özel bir kanun çalışmasını ivedilikle yapmalıdır.
⸻
📚 KAYNAKÇA:
1. Türk Ceza Kanunu m.204, m.206, m.158
2. 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu
3. 2914 Sayılı Yükseköğretim Personel Kanunu
4. YÖK Başkanı Erol Özvar’ın Türkiye Gazetesi açıklamaları – 1 Ağustos 2025
5. Resmî Gazete ve YÖK duyuruları
6. Türkiye Gazetesi – Esma Altın’ın haberi
7. muhasebat.gov.tr – Kamu zararı ve haksız maaş tazmin hükümleri
Kaynak: Cengiz Genç
- Reşat Nuri Erol Yazdı: Yine orman yangınları yine ‘çözüm önerileri’-2 - Ağustos 2, 2025
- Cengiz Genç Yazdı: Sahte Diploma Skandalı Üzerine Hukuki ve Akademik Değerlendirme - Ağustos 2, 2025
- İsa Kılıç Yazdı: Cuma Günü… - Ağustos 1, 2025
