Fulya Öztaş Yazdı: Dikenler ve Tıbbi Özellikleri-Kısa Bir Bakış
DİKENLER ve TIBBİ ÖZELLİKLERİ-KISA BİR BAKIŞ
Dikenler Asya ve Avrupa’da yaygın olarak bulunan bir bitki grubu olup, Silybum marianum, Carduus, Carthamus sp., Centaurea sp Carlina sp., Onopordon sp., and Carbenia, ve Cnicus sp. gibi tıbbi olarak kullanılan çok sayıda tür içerir.
Gövdesi, yaprakları ve dikenleri dökülüp ezildikten sonra özellikle kış mevsiminde hayvanlar için besin değeri yüksek bir yem olarak kullanılır. Ayrıca dikenlerin gelişim evrelerinde taze sürgünleri ve gövdeleri yenebilir, tüm diken türlerinin tohumlarından iyi kalite yağ üretilebilir.
Çok sayıda diken türü besin değeri göz önüne alınarak toplanıp besin olarak değerlendirilmektedir. Örneğin İspanya’da Scolymus hispanicus (İspanyol altın dikeni) köylüler tarafından toplanarak pazarlarda yemeklerde kullanılmak amacıyla satılmaktadır. Ayrıca bir kısım market zinciri satış amacıyla bu dikenleri tedarik etmektedir. Yapılan çalışmalar göstermiştir ki, dikenlerin büyük çoğunluğu kültürü yapılan bir çok bitkiye göre daha fazla besin değerine sahiptir.
Dikenlerde yüksek miktarda fibril, protein, fosfor, mağnezyum, kalsiyum, bakır, çinko ve diğer besinler bulunmaktadır. Genelde diken kökleri yüzüyıllar boyunca kaynatılarak diş ağrılarında kullanılmak üzere lapa yapımında kullanılmıştır. Diken bitkisinin kaynatılarak elde edilen ekstresi ise romatizmadan kaynaklanan ağrıların giderilmesi amacıyla kullanılmıştır. Benzer şekilde tüm dikenden hazırlanan lapa vucudun iç ve dış kısımndaki kanayan basur yaralarını iyileştirmek amacıyla kullanılmıştır. Ayrıca diken tohumlarınından oldukça iyi kaliteli yağlar elde etmek mümkündür.
Dikenlerin yaprakları, çiçek gövdeleri, çiçekleri, tomurcukları, tohumları ve kökleri mutfakta yemek yapmak amacıyla kullanılmaktadır. Dikenlerin kullanılacak yaprakları bir gece boyunca tuzlu suda bekletilip, daha sonra yemek amacıyla pişirilir. Ayrıca bazı toplumlarda dikenleri temizlenen yapraklar salata yapımında kullanılmaktadır. Dikenleri temizlenen yaprakların çok aza kalan kısmının salataya lezzet ve çeşni katmak amacıyla kullanıldığı bilinmektedir.
Kökler pişirilmeden taze olarak tüketilebilir. Ayrıca kökleri kurutup gerekli olduğunda kullanılmak üzere depolamak ta mümkünüdür. İnulin denilen bir nişasta bakımından zengin olan köklerin insanlar tarafından sindirimi kolay değildir. İnulin sindirim sistemini hızlı bir şekilde sindirim sistemini geçer ve bazı bireylerde fermente sebep olması nedeniyle gaz oluşumuna yol açar.
Genel dikenlerin genç çiçek sapları bazı toplumlarda bir sebze gibi pişirilerek yenir. Bazı dikenlerini tomurcukları yemeklerde kullanılmak amacıyla toplanır ve yenir. Bu çiçekler enginardaki olduğu gibi dolgu için kullanılır. Ancak bunu yapabilmek her zaman kolay değildir. Hafif kurutulmuş diken çiçekleri sütün mayalanması sırasında keilmesini önlemek amacıyla süte ilave edilir. Bazı toplumlarda diken tohumları kavrularak tüketilmektedir.
Dikenlerin kimyasal analizler bu bitkilerin insan sağlığı için oldukça faydalı maddeler içerdiğini ortaya koymaktadır.
Diken yapraklarında klorofil, şeker, biyoflavonoidler, demir, potasyunm, silis, musilaj, acı maddeler ve tannin gibi bir kısım minerallerb içerdiğini göstermektedir. Diken köklerinde inulin bulunur, tohumlar farklı asitler ve doymamış yağlar içerir. Dikenlerden elde edilen bir içecek karın şişkinliğini ve gaz oluşumun engelleyici özelliğe sahiptir. Bu içeceğin içeriğinde ise essential yağlar, cnicin, musilaj, mağnezyum, potasyum, manganez ve demir bulur.
Dikenler sindirim, içecek, ateş düşürücü ve bağışıklık sistemini güçlendirici, kusturucu, diuretik, ishal durdurucu, uyarıcı ve balgam söktürücü olarak kullanılma özelliklerine sahiptir. Ayrıca vücudu toksinlerden arındırıcı, karaciğeri destekleyici ve karaciğerin kendi kendisini onarmasına yardımcı olduğu bilinmektedir.
Kaynak: Fulya Öztaş
- Edirne’de İYİ Parti İl Divan Toplantısı Yapıldı - Temmuz 13, 2025
- Cengiz Genç Yazdı: Çağrı, Hatırlatma ve Vicdan Buluşması - Temmuz 13, 2025
- Fransa, Pervanesiz ve Hareketli Parçası Olmayan Rüzgar Türbini Geliştirdi - Temmuz 13, 2025
